کد مطلب:162998 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:252
تکلف برای تحصیل گریه
گاهی باشد كه انسان در مرحله نخست، بنا به عللی نمی تواند كاری را انجام دهد، اما از آنجا كه دلش می خواهد كه آن كار را انجام دهد به هر نحو ممكن، تمایل به آن كار را نشان می دهد و ای بسا كه ناخودآگاه و با تكلف هم كه شده، تمایل درونی خود را بروز می دهد و آشكار می سازد. چرا كه از كوزه همان برون تراود كه در اوست، و جالب اینكه بالاخره این تكلف و تشبه در نهایت به نتیجه می رسد و صورت كاملاً طبیعی پیدا می كند. از باب مثال فرض كنید كه كسی در اثر قساوت قلب و یا در اثر هر علت دیگری ابتدا نمی تواند از خوف خدا گریه كند و یا به یاد مظلومیت های اهل بیت علیهم السلام ناله كند و بگرید، اما چون این كار را در دل دوست دارد و به حال گریه كنندگان غبطه می خورد، ناخواسته خود را شبیه آنان می سازد و با تكلف هم كه شده، متأثر و دل گیر می شود و چهره غمناك و اندوهگین پیدا می كند تا در نهایت غبار قساوت از آینه دل می زداید و اشك چشمش سرازیر می شود كه همان كار، خود مطلوب است.
فشرده سخن اینكه تباكی از باب مقدمه بكاء آن هم از باب مقدمه طبیعی بكاء مطلوب و مستحب است و از آنجا كه این مقدمه قهری و طبیعی است، هیچ گونه شائبه ریا و سُمعه را نمی توان در آن دخیل دانست. منتهی گاه این مقدمه (تباكی) به آن نتیجه (بكاء) منجر می شود و گاهی دیگر نمی شود، مثل اینكه كسی قساوت قلب داشته و یا فرصت نتیجه گیری، اندك بوده و یا در همان مراحل نخست(در حال تباكی) كار دیگری پیش آمده و او نتوانسته از مرحله تباكی به مرحله بكاء برسد. حال از احادیث مورد بحث استفاده می شود كه انسان در همان مرحله تباكی نیز مأجور خواهد بود. البته این مسئله منحصر به گریه كردن نبوده و در مورد برخی عبادت های دیگر نیز مثل تحلُّم بر حلم و تزهُّد برای زهدآموزی و كسب زهد، مطلوب و مورد تأكید پیشوایان معصوم علیهم السلام است. [1] .
فشرده سخن اینكه تباكی از باب مقدمه بكاء آن هم از باب مقدمه طبیعی بكاء مطلوب و مستحب است و از آنجا كه این مقدمه قهری و طبیعی است، هیچ گونه شائبه ریا و سُمعه را نمی توان در آن دخیل دانست. منتهی گاه این مقدمه (تباكی) به آن نتیجه (بكاء) منجر می شود و گاهی دیگر نمی شود، مثل اینكه كسی قساوت قلب داشته و یا فرصت نتیجه گیری، اندك بوده و یا در همان مراحل نخست(در حال تباكی) كار دیگری پیش آمده و او نتوانسته از مرحله تباكی به مرحله بكاء برسد. حال از احادیث مورد بحث استفاده می شود كه انسان در همان مرحله تباكی نیز مأجور خواهد بود. البته این مسئله منحصر به گریه كردن نبوده و در مورد برخی عبادت های دیگر نیز مثل تحلُّم بر حلم و تزهُّد برای زهدآموزی و كسب زهد، مطلوب و مورد تأكید پیشوایان معصوم علیهم السلام است. [1] .
[1] چرا كه به تصريح روايتي از امام علي عليه السلام «التزهد يؤدي الزهد». ر. ك: آمدي، غررالحكم، ج 1، ص291، يعني «تزهد» زهد مي آورد چنان كه «تباكي» بكاء مي آورد.